Prvi narodi je naziv za jednu od tri grupe domorodačkih naroda Kanade, pored Inuita i Metisa. Prvi narodi su indijanska plemena koja su se naseljavala u Kanadi južno od arktičkog polarnog kruga hiljadama godina pre dolaska prvih Evropljana. Oni su bili prvi domorodački narodi koji su imali kontakt sa Evropljanima, njihovim doseljavanjem i trgovinom krznom.

Procenjuje se da je populacija Prvih naroda u 15. veku, pre dolaska Evropljana bila između 200.000 i 2 miliona. Dolaskom Evropljana na teritoriju današnje Kanade populacija je smanjena za 40-80% posredstvom više faktora, a najveći među njima su bolesti koje su Evropljani doneli, a sa kojima domorodačko stanovništvo ranije nije imalo kontakt, zatim sukobi sa kolonizatorima, ali i međusobni sukobi za veći udeo u trgovini krznom.

Danas ima 634 registrovanih zajednica i oko milion stanovnika se deklariše kao pripadnik Prvih naroda i u najvećoj meri su naseljeni u Ontariju i Britanskoj Kolumbiji.

Jezici

Kanada je dom za veliki broj domorodačkih jezika i danas u Kanadi postoji oko 60 različitih jezika, dijalekata i znakovnih jezika podeljenih u 12 grupa, od kojih 10 pripada jezicima Prvih naroda. Svi ovi jezici se danas smatraju ugroženim jezicima, neki manje, a neki kritično ugroženim. Od svih jezika Prvih naroda jedino Cree i Ojibway, iz grupe Algonkvinskih jezika, imaju dovoljno govornika pa se smatra da mogu da prežive na duže staze.

Način života

Prvi narodi su živeli u harmoniji sa prirodom i prirodni resursi su bili dovoljni da zadovolje sve njihove materijalne i duhovne potrebe. Bavili su se lovom, ribolovom i skupljanjem biljaka za potrebe ishrane i medicine, hranili su se onim čime su bili okruženi. Običaji Prvih naroda se dosta razlikuju od regiona na kome su živeli, neki su se bavili pretežno lovom, neki ribolovom, neki su ledili hranu i čuvali je u stablima. Generalno, većina je sušila meso, ribu i voće kako bi ih sačuvali za zimu. Neki Prvi narodi su živeli nomadski, dok su drugi formirali stalna sela i zajednice. U okviru svake grupe je postojala kompleksna društvena struktura i razvijen sistem vladanja, sa jednim vođom i savetom koji su rešavali probleme i donosili odluke o grupi.

Otkrića Prvih naroda

Prvi narodi u Kanadi su zaslužni za mnoga otkrića koja se i danas koriste širom sveta, a koja su otkrili ili osmislili kako bi sebi olakšali život. Neki od mnogih izuma Prvih naroda su kanu, kukuruz, sirup za kašalj, sanke kao i žvaka. Zasluge im se pridaju i za igre kao što su pikado i lakros, što je preteča hokeja na ledu, pa se smatra da su Prvi narodi izmislili i hokej.

Verovanja Prvih naroda

Duhovnost je sastvano svojstvo Prvih naroda i jedno od osnovnih učenja je da ljudi treba da žive u harmoniji sa prirodom i da su sve vrednosti i tradicije koje imaju dar od njihovog Stvaraoca. Kultura Prvih naroda je zasnovana na pričama i duboko je ukorenjena tradicija prenošenja priča i verovanja sa kolena na koleno i na taj način očuvanja njihove kulture. Ova učenja su sastavni deo identiteta pojedinaca, porodica i zajednica. Duboko poštovanje prirode koje imaju Prvi narodi se najbolje prikazuje u pesmama, igrama i ceremonijama.

Umetnost

Za Prve narode, umetnost je uvek bila način da se sačuva i izrazi njihova kultura, način života i verovanja. Tradicionalna umetnost je dolazila u raznim oblicima, od šarenih slika, vezova od životinjskih vlasi, maski, nakita i ukrasa od perli do ukrašene odeće pravljene od životinjske kože. Dela su najčešće prikazivala svete simbole i predstavljale su izraz poštovanja prema njima. Česti simboli su medved, dabar, orao, kornjača, losos, mesec, sunce, točak…

Totemi

Totemi su tradicionalni stubovi izrezbareni od kedrovog drveta koje su domorodački narodi stvarali i koristili kao znak raspoznavanja porodice ili zajednice ili kao spomenike pomoću kojih se prenose priče i legende. Totemi su rezbareni od crvenog drveta i ukrašavani raznim simbolima i najčešće crnom, crvenom, plavom, žutom i belom bojom. Rezbareni simboli i životinje su preuzimani sa simbola porodica koje su ih pravile.

Potlač (Potlatch)

Potlač je ceremonija razmene dobara i darova koja je bila sastavni deo tradicije i kulture Prvih naroda. Ovaj događaj je služio da se pojedincima dodeli status i rang, da se podeli bogatstvo i da se dodeli pravo na lov i ribolov. Pored ove glavne svrhe, događaj je uključivao i veliku gozbu i tradicionalne plesove i pesme i najčešće je organizovan kada i neki važan društveni događaj poput venčanja, rođenja i sahrane.

Pau vau (Pow wow)

Pau vau je tradicionalna proslava domorodačkih naroda koja uključuje tradicionalne igre, pesme, šarenu odeću, hranu i prodaju rukotvorina. To je događaj posvećen izražavanju ponosa i poštovanja za domorodačku kulturu. Pow wow ima viševekovnu istoriju i danas je događaj na kome se najbolje može upoznati kultura i tradicija domorodačkih naroda.

Prvi narodi danas

Poslednja dva veka su period mnogih programa posvećenih asimilaciji Prvih naroda u savremeno društvo, međutim iako su se mnogi aspekti njihovih života promenili, kultura Prvih naroda je opstala. Danas Prvi narodi žive i u gradovima, ali i u rezervatima. Procenjuje se da danas oko 40% populacije Prvih naroda živi u rezervatima koji mogu biti i veoma izolovani, što za posledicu ima rast nivoa nezaposlenosti populacije Prvih naroda. Pored nezaposlenosti, Prvi narodi se suočavaju i sa većim stepenom siromaštva, kao i nižim stepenom obrazovanja.
Od 1996. godine, 21. jun u Kanadi se proslavlja kao nacionalni dan domorodačkih naroda, kojim se slavi istorija, kultura i uspesi domorodačkih naroda.